Verslag lezing Ronald Hunneman

Steenwijk, 21-01-2020

Een genotvolle avond over Aphroditisch Hedonisme (het woord hedonis is afgeleid van het Griekse hedone en betekent lust, genot).

1. Wat is het
2. Waarom wordt het vaak verkeerd begrepen
3. Is het een goede keuze

1. Hedonisme

Hedonisme begint met het aanvaarden van de evolutieleer van Darwin en het ontkennen van welke goddelijke bedoeling dan ook. De menselijke soort is totaal toevallig ontstaan en zal, net als destijds de Dinosauriërs ooit door de inslag van een komeet, ook weer op een of andere manier verdwijnen. Als zodanig is de mens totaal onbelangrijk. De mens is geen schepping van een God/Goden. Dit te onderschrijven zien hedonisten als een vorm van geestelijke gezondheid.

Inspirerende figuur voor hedonisten is de Fransman Michel Onfray, 1959., voormalig docent aan de Sorbonne. Na een zware hartaanval op 27 jarige leeftijd moet hij revalideren o.a. met een zwaar dieet dat hem veel genot ontneemt. Na een half jaar geeft hij er de brui aan ; gaat in Caen wonen en sticht een school waar hij samen met kunstenaars, koks, musici colleges geeft in een hedonistische levensvisie. Hij schrijft verschillende boeken over dit onderwerp waaronder het:

Antihandboek van de klassieke filosofie. Daarin zegt hij over hedonisme: “Hedonisme is zeker een ethische filosofie". Zij richten zich op het verkrijgen en verschaffen van genot zonder anderen of zichzelf daarbij schade toe te kennen”.
(In bovenstaande definitie wordt al aangegeven dat hedonisten geen egoïsten zijn, zoals vaak wordt beweerd. Zij richten zich ook op de ander om hen genot te kunnen verschaffen.)

Wat is genot?

Michel Onfray stelt: “ Genot is : proberen het leven zinnelijk te begrijpen; het verlangen een vulkaan te zijn”.
Genot is niet hetzelfde als “Het Goede”, Het Ware, Het Hogere, Het Geluk”. Het is ook niet: “ Zelfverwezenlijking; ontplooiing van het innerlijke ik”.
Het is wel: zoeken naar wat lekker is, naar wat voor jou als persoon prettig is. Daarbij zijn de mensen om je heen ook erg belangrijk. Want van hen ben je deels afhankelijk om te kunnen genieten. En omgekeerd ben jij voor hen belangrijk om hen genot te kunnen verschaffen.

Hedonisten vinden dan ook dat het geen kwaad kan om afhankelijk te zijn. Afhankelijk zijn betekent gehecht zijn. Dat betekent ook lijden als dat hechten niet meer mogelijk is, bv. door een overlijden. Maar het zonder voorbehoud hechten en het genot dat dit kan schenken, weegt volgens hedonisten op tegen de pijn van dat afscheid. Dit staat in tegenstelling tot de leer der Stoïcijnen die er juist voor pleiten dat je je niet te sterk hecht aan wat dan ook omdat het wegvallen van die mogelijkheid dan zo’n pijn kan doen.

De hedonisten zeggen het nog sterker: “In het hechten, in het met elkaar versmelten, juist daarin vind je de sleutel tot een genotvol leven”.

2. Misverstanden over hedonisme

De journalist H.J.A.Hofland heeft hedonisme in de volgende woorden samengevat: Hier, Nu , Veel en Lekker. Hij plaatst het streven naar genot op deze manier in een lagere soort filosofie: de filosofie van de onderbuik: eten en seks. Met als voorbeeld de Bacchus cultuur. Iets waar je eigenlijk op neer moet kijken. Een filosoof als Kant richt zich echter op een hogere soort filosofie: die van het Denken, van de Wijsheid ( Kritik der reinen Vernunft 1781). Hij was daarin heel invloedrijk. Zijn ideeën gaan terug naar het dualisme van de oude Griek Plato die zo’n 400 jaar voor Christus de wereld in het rijk van het licht en het rijk van het donker scheidde.: Geest en Lichaam, waarbij geest en verstand vele malen hoger aangeslagen worden dan lichaam en emoties. Hedonisten vinden dat er geen redenen zijn om in Hoger of Lager te denken. Een hedonist moet zich wel voortdurend afvragen: Wat is voor mij het onderscheid tussen geluk/genot; , geest/lichaam, verlichting/smaak.

Over seks:

Waarheid en lust: zijn dat niet twee aspecten van hetzelfde? Waarom wordt in de geschiedenis van de filosofie zo weinig aandacht aan seks besteed? Hedonisten: Het Christendom heeft alle sexualiteit uit de leer van de Griekse filosofen gehaald; het Christendom verketterde de Romeinen met hun zinnelijkheid; hun eten en seks. In dit kader zijn hedonisten als Onfray ook bezorgd over de invloed van de Islam met z’n vrouwenonderdrukking. Maar hedonisten vinden iedere vorm van vrijwillige seks tussen volwassenen gerechtvaardigd.

3. Is hedonisme een goede keuze?

Dat moet ieder voor zichzelf uitmaken. Het hedonisme kent geen leefregels. Als hedonist ben je steeds op zoek naar de balans: Wat moet er? Wat verschaft mij genot? Hoe kan ik deze twee zaken zo goed mogelijk combineren?

Zo zorgt R. Hünneman er bv. voor dat hij drie maanden per jaar in Spanje hoefloze dagen kan doorbrengen.

Een hedonist is terughoudend als het gaat om “Het beste uit jezelf halen” ( is er dan sprake van genot of is het meer voldoening; voldoen aan verwachtingen van je omgeving?).

Bij hedonisten gaat het niet om autonomie maar om leven met de mensen om je heen. Waarbij ze niet bang zijn voor afhankelijkheid en de pijn bij een scheiding accepteren als bij het leven horend.

Hedonisten verzetten zich tegen scherpe tegenstellingen; het zijn bv. geen vegetariërs of veganisten maar ze zijn wel voorstanders van een vriendelijke bejegening van dieren.

Hedonisten beseffen dat niet iedereen in de maatschappij hedonist kan zijn en dat ze tot op zekere hoogte parasiteren op bv. mensen met zware lichamelijke/psychische beroepen. Daarom zijn ze ook voor loonsverhoging en vroege pensionering van deze beroepsgroepen.

Een hedonist jaagt geen doelstellingen na en heeft geen sterke ambities. In dit kader verschijnt binnenkort het essay: “Hoefloze dagen”(dagen waarop je niets hoeft) van Ronald Hünneman.

Hedonisten richten zich op de mensen met wie zij daadwerkelijk in aanraking komen: hun kinderen, familie, liefdes, vrienden, buren, collega’s, studenten en klanten. Hun streven is om hen genot te verschaffen en hun lijden te verlichten.

Mieke Baneke